Wat is spraakmotoriek?
Als je praat, bewegen er veel verschillende spieren in je mond, bijvoorbeeld:
- spieren die je stem ‘aan’ zetten, oftewel je stembanden
- spieren die je kaak laten bewegen…
- spieren om je lippen en wangen te laten bewegen…
- spieren om je tong te bewegen…
- spieren die ervoor zorgen dat de lucht (of het geluid) door je mond stroomt, of juist door je neus (velum)
Om goed verstaanbaar te zijn, moeten ál deze spieren met elkaar samenwerken.
Als kind leer je stap-voor-stap controle te krijgen over deze bewegingen die ál deze mondspieren moeten maken voor spraak. Klanken, woorden en zinnen kunnen alléén ontstaan als je je mondspieren ook op de juiste manier beweegt. Er zijn áltijd spierbewegingen nodig om tot de uitspraak van klanken in woorden te kunnen komen.
Veel kinderen met spraakontwikkelingsstoornissen (SOS) of -achterstanden vinden het nog moeilijk om al deze verschillende spraakspieren op de juiste manier te bewegen.
Zij hebben dan nog geen of onvoldoende controle over hun spraakmotoriek (dus onvoldoende spraakmotorische controle).
Bij hele jonge kinderen met een normale spraakontwikkeling zijn deze bewegingen eerst nog groot en basaal. Dan zijn kinderen vaak nog niet goed te verstaan, omdat ze klanken weglaten of vervangen voor andere klanken. Ze hebben dan nog weinig controle over hun spierbewegingen voor spraak (=spraakmotoriek). Deze kinderen gebruiken dan meestal nog eenvoudige taal.
Hoe ouder het kind wordt, hoe meer de spraakmotoriek zich verder gaat ontwikkelen.
De spraakbewegingen worden steeds kleiner en verfijnder.
Dit hebben kinderen nodig om in langere en complexere zinnen nog steeds verstaanbaar te kunnen zijn.
Bewegingen die je maakt met je gehele lichaam (lopen, kruipen, klimmen, rennen e.d.) noem je ‘motoriek‘. Tijdens het praten moet je ook de spierbewegingen van je hele lichaam nog onder controle kunnen houden (bv. praten tijdens lopen, rennen, tekenen, springen etc).
Spraakrichtingen
Als je je mondspieren gecontroleerd kan aansturen (dus gecoördineerd bewegen), kan je onder andere in de volgende richtingen bewegen.
Voor iedere beweging gebruik je weer andere spiergroepen.
Frustratie & spreekangst
Veel kinderen met spraakproblemen ervaren frustratie.
Sommige kinderen durven bijna niet meer te praten (spreekangst).
Ze zijn zich dan zó bewust dat ze een woord verkeerd uitspreken.
‘In hun hoofd’ weten ze vaak precies wat ze willen zeggen, maar het lukt ze nog niet alle spraakbewegingen te kunnen vormen.
De omgeving verstaat ze niet en dat geeft spanning om nog te durven praten.
Vermoeden van spraak(motorische) problemen?
Vermoed u bij uw kind/leerling/cliënt spraakmotorische problemen?
Dan is het belangrijk dit vroegtijdig te signaleren, zodat uw kind de juiste vorm van therapie kan krijgen.
De logopedist kan een kind ondersteunen in het leren vormen van de spierbewegingen vanuit de PROMPT-benadering [klik hier], zodat het kind meer communicatieve succeservaringen kan gaan op doen in de communicatie. Hierdoor zal een kind meer spreekplezier ervaren, de communicatie verbeteren waardoor een kind meer in verbinding kan komen met personen die voor hem/haar van betekenis zijn in het leven.
Wanneer er niet of te laat wordt gestart met spraakmotorische ondersteuning, zullen inefficiënte en afwijkende spraakbewegingspatronen zich meer automatiseren (de problemen worden hardnekkiger). Hierdoor wordt het op latere leeftijd voor het kind lastiger deze bewegingen bij te gaan stellen in nieuwe, efficiëntere spraakbewegingspatronen.
Video's spraakbewegingen - Juf Petra - You Tube
Ik hoop dat de video’s die ik gemaakt heb over “spraakbewegingen” een inspiratiebron zijn hoe je thuis of in de klas op een speelse manier uw kind bewust kan maken van de verschillende spraakbewegingen. Vóóral hoop ik dat de kinderen er plezier aan beleven!
Oefen samen met het hele gezin of de hele klas, zodat uw kind niet het gevoel heeft dat alle druk op hem of haar ligt.
Het wordt zo een gezamenlijke ervaring waarin je van elkaar kunt leren en vooral er samen plezier aan kan beleven!
